Kogo obowiązują badania wody na obecność Legionelli?
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi nakłada na niektóre podmioty obowiązek przeprowadzania regularnych badań wody pod kątem Legionelli. Dotyczy on takich obiektów, jak:
placówki medyczne, w szczególności szpitale;
domy opieki, sanatoria, ośrodki rehabilitacyjne;
obiekty noclegowe i rekreacyjne (hotele, pensjonaty, schroniska, baseny, spa);
budynki użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola, uczelnie, biurowce, obiekty sportowe);
obiekty przemysłowe (zakłady produkcyjne, fabryki).
Warto przeprowadzać badania także w innych obiektach, np. w budynkach mieszkalnych. Szczególnie narażone na rozwój Legionelli mogą być budynki ze starą lub zaniedbaną instalacją wodną, a także budynki używane tylko okresowo, np. w sezonie letnim.
Szpitale i kliniki powinny przeprowadzać badanie wody pod kątem Legionelli przynajmniej dwa razy w roku, a inne budynki – raz w roku. Częstotliwość zwiększa się w przypadku wykrycia bakterii w instalacji.
Sprawdź także: Jak często wykonywać badanie na obecność Legionelli?
Ile kosztuje badanie wody pod kątem Legionelli?
Cena badania wody na obecność Legionelli obejmuje zarówno koszt samego badania, jak i koszt procesu, w którym próbki wody są pobierane i transportowane do laboratorium. Zazwyczaj całkowita cena badania jednej próbki ciepłej wody użytkowej wynosi od 200 do 500 zł, w zależności od laboratorium.
Obowiązek badań pod kątem obecności Legionelli w wodzie dotyczy administratorów budynków użyteczności publicznej, szczególnie budynków zamieszkania zbiorowego, jak hostele, internaty czy akademiki.
Koszt samego badania
Podstawowe badanie próbki wody metodą hodowlaną to zazwyczaj koszt ok. 200-300 złotych za jedną próbkę. Do ceny tej doliczane są czasami dodatkowe koszty związane z pobraniem i transportem próbki.
Koszt badania obejmuje natomiast zawsze samo badanie, czyli: przefiltrowanie próbki, jej ewentualne rozcieńczenie lub zatężenie, posiew bakteryjny, hodowlę bakterii i jej inkubację (z reguły 10-dniową), a następnie weryfikację i oznaczenie ilości kolonii bakteryjnych. Badanie metodą hodowlaną przeprowadzane jest zgodnie z normą PN-EN ISO 11731, która jest akceptowana przez Sanepid.
Koszt pobrania próbki
Przez Sanepid akceptowane są tylko te badania wody, do których zostały wykorzystane próbki pobrane przez akredytowanego próbkobiorcę. Specjalista pobiera próbki zgodnie z obowiązującą normą (PN-EN ISO 19458).
Przed pobraniem próbki należy zdjąć perlator lub wąż prysznicowy i zdezynfekować wylot baterii. Woda do badania jest pobierana po dezynfekcji i przepłukaniu końcówki instalacji. Po otwarciu zaworu należy kontrolować temperaturę wody – pobranie próbki powinno nastąpić dopiero po jej ustabilizowaniu. W niektórych przypadkach konieczne jest dodanie do próbki czynnika redukującego środki dezynfekujące.
Wiele laboratoriów wyszczególnia osobno koszty pobrania próbek, a często także dojazdu próbkobiorcy na miejsce pobrania. Niektórzy zleceniobiorcy oferują opcję samodzielnego pobrania próbki i dostarczenia jej do laboratorium, należy mieć jednak świadomość, że w takim przypadku badanie – nawet jeśli zostanie przeprowadzone w sposób prawidłowy – może nie zostać zaakceptowane przez Sanepid. Niewyszkolona osoba może również pobrać lub przetransportować próbkę w nieodpowiedni sposób, zaburzając wyniki badań.
Koszty dodatkowe
Czasami do badania mogą być doliczone dodatkowe koszty, jak koszt dojazdu próbkobiorcy, cena transportu próbek do laboratorium czy dodatkowe analizy. Przykładowo, w przypadku wykrycia w wodzie bakterii Legionella sp. możliwe jest określenie dokładnego szczepu bakterii przez dodatkowe badania, jak PCR.
Przeczytaj także: Jak przygotować się na kontrolę Sanepidu po wykryciu Legionelli?
Próbka wody do badania powinna być pobrana przez certyfikowanego próbkobiorcę zgodnie z normą PN-EN ISO 19458. Pobranie próbki do badania w niektórych laboratoriach jest usługą dodatkowo płatną.
Od czego zależy koszt badania wody Legionella?
Koszt badania wody pod kątem Legionelli zależy od kilku czynników. Jest to przede wszystkim metoda badania, ilość badanych próbek, sposób ich pobrania, zakres badania i laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Na cenę może mieć wpływ także rodzaj wody (powierzchniowa, podziemna lub uzdatniona).
Sposób pobrania próbek wody
Przede wszystkim należy ustalić, czy próbki mają zostać pobrane przez próbkobiorcę, jak to zaleca Sanepid, czy zostaną samodzielnie dostarczone do laboratorium. Dojazd próbkobiorcy, pobranie próbek i ich transport do laboratorium z reguły zwiększają koszt badania, jednak takie rozwiązanie gwarantuje otrzymanie wiarygodnych wyników i ich akceptację przez Sanepid.
Ilość próbek
Cena za badanie wody zwykle dotyczy jednej próbki. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia zazwyczaj pobiera się jednak próbki z czterech lub więcej miejsc, w zależności od wielkości systemu. Miejsca pobrania próbek wody powinny obejmować: wypływ ze zbiornika ciepłej wody lub w najbliższym punkcie czerpalnym, punkt czerpalny położony najdalej od zbiornika ciepłej wody, miejsce powrotu wody do podgrzewacza oraz wybrane punkty pośrednie.
Czasami przy badaniu większej ilości próbek, na przykład z kilku różnych budynków, zleceniodawca może liczyć na rabaty. Stała współpraca z konkretnym laboratorium również może okazać się bardziej korzystna finansowo niż jednorazowe zlecenie badania wielu podmiotom.
Sanepid może wymagać pobrania więcej niż jednej próbki wody z instalacji. W takim przypadku za badanie będzie trzeba zapłacić więcej, jednak koszt jednostkowego badania może się obniżyć.
Metoda badania
Jak już wspomniano, jedyną metodą akceptowaną przez Sanepid jest metoda hodowlana. Jej koszt to ok. 200-300 zł za jedną próbkę (w co często nie wlicza się koszt pobrania próbek). Na wynik takiego badania należy poczekać 10-14 dni, gdyż tyle czasu zajmuje inkubacja hodowli bakteryjnych.
Alternatywnie, jeśli zależy nam na szybkim wyniku badania wody, można zastosować metodę PCR lub badanie płytkowe. Mimo iż wyników takich badań nie można przestawić Sanepidowi, mogą one umożliwić wdrożenie szybkiego działania w przypadku wykrycia skażenia.
Najszybszą metodą badania wody pod kątem Legionelli jest badanie płytkowe lub też kasetkowe. Testy takie działają podobnie jak testy antygenowe dostępne w aptekach (ciążowe, wykrywające COVID-19, grypę czy anginę), a ich wynik można odczytać już po 25 minutach. Testy te nie dają jednak gwarancji wykrycia bakterii, szczególnie przy niskim skażeniu lub przynależności do serotypu innego niż 1. Niemożliwe jest także oznaczenie ilości bakterii w wodzie. Koszt takiego testu to ok. 350-400 zł.
Badanie PCR to bardzo dokładna metoda wykrywania fragmentów DNA bakterii Legionella, na którego wyniki trzeba poczekać ok. 3 dni. Badanie jest ciężej dostępne, a jego koszt jest wyższy. Jest to metoda stosowana częściej w przypadku diagnostyki zakażenia Legionellą u ludzi.
Akceptowane przez Sanepid są jedynie badania wody pod kątem Legionelli wykonane metodą hodowlaną, jednak do innych celów można wykonać szybkie badanie kasetkowe. Jest ono mniej dokładne, ale daje niemal natychmiastowe wyniki.
Zakres badania
Przy okazji wykonywania badań wody na obecność bakterii Legionella warto pomyśleć również o rozszerzeniu zakresu badania. Rozporządzenie Ministra Zdrowia określa także obowiązkowe badania fizykochemiczne i mikrobiologiczne wody. Niektóre z badanych parametrów mogą również wpływać na zwiększone ryzyko rozwoju bakterii Legionella. Analiza wody może obejmować:
parametry z grupy A (ogólna liczba mikroorganizmów, liczba bakterii Escherichia coli, przewodność elektryczna wody, pH, barwa, mętność, badania organoleptyczne),
parametry z grupy B (obejmują enterokoki, pestycydy i różne substancje potencjalnie szkodliwe dla zdrowia, jak: mangan, żelazo, miedź, ołów, chlorki i inne),
badania mikrobiologiczne (na obecność innych bakterii, np. Clostridium perfringens).
W zakres badania może wchodzić także opracowanie wyników czy protokołu dla Sanepidu.
Zobacz także: Jak interpretować wyniki badania wody pod kątem obecności bakterii Legionella?
Laboratorium
Duże znaczenie przy wysokości kosztów badania ma oczywiście laboratorium. Istotna jest jego lokalizacja, renoma, jakość wykonywanych analiz. Zawsze należy sprawdzić, czy wybrane laboratorium posiada wymagane akredytacje oraz czy zatrudnia wykwalifikowanych próbkobiorców. Warto zwracać uwagę na ukryte koszty i wybierać badania wody, w których wycenie wyszczególniono zarówno samo badanie, jak i przyjazd próbkobiorcy, pobranie próbek, ich transport oraz interpretację wyniku badania czy sporządzenie protokołu. Niektóry zleceniobiorcy, jak Bluecare, oferują dodatkowe korzyści, jak bezpłatne konsultacje ze specjalistami ds. bezpieczeństwa wodnego czy też pobranie próbek w cenie badania.
Zachęcamy do zapoznania się z ofertą akrytowanych badań wody Legionella oferowanych przez Bluecare.
Przy okazji wykonywania badania wody pod kątem Legionelli można zlecić również inne badania mikrobiologiczne wody.
Podsumowując, badanie wody to koszt kilkuset złotych za jedną próbkę. Może się to wydawać sporym wydatkiem, należy jednak pamiętać o tym, że w tym przypadku oszczędności nie są opłacalne – niewiarygodne lub odrzucone przez Sanepid wyniki mogą skutkować nie tylko konsekwencjami prawnymi i koniecznością powtórzenia badań, ale przede wszystkim narażać zdrowie użytkowników budynku.
Źródła:
PN-EN ISO 11731:2017-08. Jakość wody – Oznaczanie ilościowe bakterii z rodzaju Legionella
PN-EN ISO 19458:2007. Woda ciepła użytkowa. Pobieranie próbek do badań mikrobiologicznych
Autorzy:
Akredytowane badania wody pod kątem Legionelli
Chcesz sprawdzić jakość wody w Twoim budynku? Zaoszczędź swój czas i zleć nam wykonanie badania, a my zadbamy o cały proces i skonsultujemy z Tobą otrzymane wyniki.
