Legionell na lubelszczyźnie w 2024 r.
W 2024 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie województwa lubelskiego przeprowadziła szeroko zakrojony nadzór nad jakością ciepłej wody w budynkach użyteczności publicznej i obiektach związanych z opieką zdrowotną oraz zakwaterowaniem. Łącznie pobrano 599 próbek, z czego 80 zostało zakwestionowanych ze względu na ponadnormatywną obecność bakterii Legionella. Badania objęły 154 obiekty, a w 36 z nich stwierdzono problemy z jakością wody. Dane te jasno pokazują, że choć większość próbek spełniała wymagania sanitarne, zagrożenie związane z występowaniem bakterii w instalacjach wodnych nadal jest realne i wymaga stałego monitorowania. Wskaźnik zgodności próbek z wymaganiami wyniósł w 2024 roku około 86,6 procent, co oznacza, że ponad osiem na dziesięć próbek wody nadawało się do użytku zgodnie z normami bezpieczeństwa.
Przeczytaj także: Jak przygotować się na kontrolę Sanepidu po wykryciu Legionelli?
Skala nadzoru i próbkowania
Zakres działań nadzorczych był szeroki. Łącznie w 2024 roku nadzorowi poddano 154 obiekty różnego typu – od szpitali i domów pomocy społecznej po pływalnie, akademiki czy hotele. Wydano 33 decyzje administracyjne i 3 wystąpienia, a w 22 placówkach postępowania zostały już zakończone. Najwięcej próbek pobierano w podmiotach wykonujących działalność leczniczą, co wynikało z wysokiego ryzyka zakażeń w miejscach, gdzie przebywają osoby o obniżonej odporności. Dodatkowo, w związku z podejrzeniami zachorowań na legionellozę i gorączkę Pontiac, pobrano jeszcze 15 próbek w ramach działań dochodzeniowych. Te działania wskazują, że Inspekcja Sanitarna traktuje zagrożenie bardzo poważnie i reaguje zarówno rutynowo, jak i interwencyjnie.
Dane z raportu: Stan bezpieczeństwa sanitarnego województwa lubelskiego w 2024 r.
Gdzie najczęściej wykrywano przekroczenia?
Analiza wyników próbek pokazuje, że największym problemem były obiekty noclegowe i zbiorowego zamieszkania. W hotelach i innych obiektach turystycznych pobrano 48 próbek, z czego aż 15 nie spełniało norm, co daje około jedną trzecią wszystkich analizowanych przypadków w tej kategorii. Podobna sytuacja miała miejsce w akademikach i bursach, gdzie na 55 próbek 11 było zakwestionowanych. Pływalnie i natryski także nie były wolne od problemów – na 51 próbek aż 10 miało zbyt wysoką zawartość bakterii. W domach pomocy społecznej zanotowano 7 przekroczeń na 59 badań, co również stanowi znaczący odsetek. Choć liczbowo najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w podmiotach leczniczych, gdzie zakwestionowano 28 próbek, to jednak w tych placówkach wykonano też największą liczbę badań, co relatywnie zmniejsza odsetek przekroczeń. Dane te wskazują, że zagrożenie występuje w bardzo różnych typach obiektów, a szczególnie uciążliwe jest w miejscach, gdzie z wody korzysta wiele osób dziennie.
Stopnie skażenia próbek bakteriami Legionella w 2024 r.
Zakwestionowane próbki zostały podzielone według stopnia skażenia. Największą grupę stanowiły próbki o średnim stopniu skażenia, czyli zawierające od 100 do 1000 jednostek bakterii w 100 ml wody – było ich 50, co odpowiada około dwóm trzecim wszystkich przekroczeń. Kolejna grupa to próbki o wysokim stopniu skażenia (od 1000 do 10 000 jednostek), których było 27. Najmniej liczną, choć najgroźniejszą kategorię, stanowiły próbki o bardzo wysokim skażeniu, przekraczającym 10 000 jednostek – w 2024 roku odnotowano tylko trzy takie przypadki. Analiza ta wskazuje, że dominującym problemem w województwie lubelskim są przekroczenia średniego stopnia, które często są pierwszym sygnałem niewłaściwej eksploatacji instalacji wodnych. Mimo że przypadków bardzo wysokiego skażenia jest niewiele, każdy taki wynik wymaga natychmiastowej interwencji, ponieważ wiąże się z poważnym ryzykiem zdrowotnym.
Dane z raportu: Stan bezpieczeństwa sanitarnego województwa lubelskiego w 2024 r.
Trend 2017–2024
Porównując wyniki z kilku ostatnich lat, można zauważyć, że liczba pobieranych próbek z roku na rok się waha, ale utrzymuje na poziomie kilkuset rocznie. W 2017 roku pobrano 713 próbek, w 2020 roku już tylko 253, a w ostatnich dwóch latach liczba ta ponownie wzrosła – do 545 w 2023 roku i 599 w 2024 roku. Jeśli chodzi o odsetek próbek spełniających wymagania, w 2017 roku wynosił on 79,9 procent, w 2023 roku osiągnął poziom 88 procent, a w 2024 roku spadł nieznacznie do 86 procent. Oznacza to, że sytuacja stopniowo się poprawia w porównaniu z początkiem analizowanego okresu, choć rok do roku mogą występować drobne wahania. Warto zwrócić uwagę, że w 2024 roku próbek zakwestionowanych było 80, podczas gdy w roku poprzednim było ich 64. To wzrost o 16 przypadków, co może wskazywać na chwilowe pogorszenie sytuacji w części obiektów.
Podmioty lecznicze na lubelszczyźnie
Osobna analiza dotyczy podmiotów wykonujących działalność leczniczą. W 2024 roku skontrolowano 65 takich placówek i pobrano z nich 315 próbek. Ponad 90 procent z nich spełniało wymagania jakościowe, jednak w 14 placówkach stwierdzono problemy z jakością ciepłej wody. Najczęściej były to przekroczenia odpowiadające średniemu stopniowi skażenia. Wyniki te są szczególnie istotne, ponieważ w placówkach medycznych przebywają pacjenci o obniżonej odporności, dla których zakażenie Legionella może stanowić poważne zagrożenie zdrowia. Mimo że odsetek przekroczeń nie był wysoki, to każdy taki przypadek wymaga wprowadzenia działań naprawczych, aby wyeliminować ryzyko.
Zgłoszenia zachorowań i dochodzenia
W 2024 roku na terenie województwa lubelskiego zgłoszono 13 przypadków legionellozy, z czego 9 zostało potwierdzonych, a 4 zakwalifikowano jako prawdopodobne. Nie odnotowano natomiast żadnego przypadku gorączki Pontiac. W ramach dochodzeń epidemiologicznych związanych z tymi zgłoszeniami pobrano 15 próbek wody w miejscach wskazanych jako potencjalne źródło zakażenia. Wyniki takich badań są istotne nie tylko dla wyjaśnienia konkretnych przypadków zachorowań, ale także dla szerszego zrozumienia, w jakich warunkach i w jakiego typu instalacjach pojawia się problem z Legionella. Dzięki temu możliwe jest wprowadzanie działań profilaktycznych w podobnych obiektach.
Działania administracyjne i kontrola wewnętrzna
Poza rutynowym nadzorem prowadzonym przez Państwową Inspekcję Sanitarną, raport wskazuje także na działania podejmowane przez same podmioty zarządzające instalacjami wodnymi. W ramach kontroli wewnętrznej w 2024 roku objęto nią 973 obiekty i wykonano 1148 ocen.
W wyniku stwierdzenia ponadnormatywnej liczby bakterii Legionella zakwestionowano jakość wody w 59 obiektach, wydano 67 decyzji administracyjnych, z czego 37 zostało już zakończonych. Przygotowano także 9 wystąpień, a poprawę jakości udało się uzyskać w 6 obiektach. Pokazuje to, że problem Legionella jest monitorowany nie tylko przez instytucje państwowe, ale również przez samych zarządców, którzy są zobowiązani do prowadzenia systematycznej kontroli wewnętrznej.
Podsumowanie kluczowych wniosków
Dane za 2024 rok wskazują, że około 86 procent próbek wody ciepłej w województwie lubelskim spełniało wymagania sanitarne, co jest wynikiem zbliżonym do roku poprzedniego. Najczęściej spotykanym problemem były przekroczenia średniego stopnia skażenia, które stanowiły około dwóch trzecich wszystkich nieprawidłowości.
Liczbowo najwięcej zakwestionowanych próbek pochodziło z podmiotów leczniczych, ale wysoki odsetek nieprawidłowości odnotowano w hotelach i akademikach, co pokazuje, że problem dotyczy bardzo różnych typów obiektów. Rok 2024 przyniósł także wzrost liczby zakwestionowanych próbek w porównaniu z 2023 rokiem, co wymaga dalszej uwagi i konsekwentnego monitoringu. Zgłoszono 13 przypadków legionellozy, a prowadzone dochodzenia i dodatkowe pobrania próbek potwierdzają, że walka z tym zagrożeniem to proces ciągły i wymagający współpracy wielu instytucji.
Podsumowanie
- Liczba pobranych próbek: 599
Liczba próbek zakwestionowanych: 80
Odsetek próbek spełniających wymagania: ok. 86,6%
Liczba obiektów objętych nadzorem: 154
Liczba obiektów z zakwestionowaną jakością wody: 36
Decyzje administracyjne wydane przez PSSE: 33
Wystąpienia PSSE: 3
Postępowania zakończone: 22 obiekty
Stopnie skażenia zakwestionowanych próbek:
średnie: 50 (62,5% wszystkich zakwestionowanych),
wysokie: 27 (33,8%),
bardzo wysokie: 3 (3,8%).
Zgłoszone zachorowania: 13 przypadków legionellozy (9 potwierdzonych, 4 prawdopodobne), 0 przypadków gorączki Pontiac
Próbki pobrane w ramach dochodzeń epidemiologicznych: 15
Podmioty lecznicze: 65 skontrolowanych placówek, 315 próbek, ponad 90% spełniało wymagania, zakwestionowano jakość wody w 14 placówkach
Kontrola wewnętrzna (prowadzone przez zarządców):
liczba obiektów: 973,
liczba ocen: 1148,
liczba obiektów z zakwestionowaną jakością: 59,
decyzje administracyjne: 67 (37 zakończonych),
wystąpienia: 9,
poprawa jakości wody: 6 obiektów (opis, str. 69).
Autorzy:
