Spis treści
- Jakie są metody zwalczania Legionelli?
- Bakteria Legionella zwalczanie – metody długoterminowe
- Bakteria Legionella zwalczanie – metody krótkoterminowe
- Bakterie Legionella zwalczanie – inne dostępne metody
- Jak długo zwalcza się Legionellę?
- Ile kosztuje zwalczanie Legionelli?
- Zwalczanie bakterii Legionella – jak pozbyć się jej na stałe?
- Legionella jak zwalczyć? – podsumowanie
Zwalczanie Legionelli: metody
Skuteczne usunięcie bakterii Legionella z instalacji wodociągowych stanowi wyzwanie dla administratorów budynków, ich właścicieli oraz pracowników pionów technicznych. Dostępność kilku rozwiązań na rynku sprawia, że wdrożone metody często okazują się nieodpowiednie dla danego budynku, a problem Legionelli powraca ze zdwojoną siłą.
Aby tego uniknąć i dokonać właściwej decyzji, warto poznać dostępne na rynku sposoby zwalczania Legionelli. Ich wady i zalety zostaną omówione w dalszej części tego artykułu.
Do najpopularniejszych metod zwalczania Legionelli w Polsce należy:
- Dezynfekcja termiczna (tzw. przegrzew wody),
- Dezynfekcja chemiczna,
- Dezynfekcja przy pomocy jonów srebra i miedzi,
- Dezynfekcja przy pomocy dwutlenku chloru.
Infografika przedstawiająca popularne metody eliminacja Legionelli.
Bakteria Legionella pneumophila jest groźna dla zdrowia i może wywołać choroby górnego układu oddechowego, w tym ostre zapalenia płuc. Wybór rozwiązania powinien być zatem dokonany z należytą powagą.
Należy jednak pamiętać, że żadna z dostępnych na rynku metod nie gwarantuje stuprocentowego zabezpieczenia przed Legionellą. Rozwiązania te powinny być traktowane jako narzędzia pomocnicze w walce z bakteriami.
Żeby skutecznie zabezpieczyć wodę przed skażeniem, należy przede wszystkim zadbać o prawidłową pracę instalacji. Woda musi mieć wymaganą temperaturę oraz nie może stać w miejscu przez długi czas. Opisane poniżej metody zwalczania Legionelli pozwalają jednak na doraźne usunięcie bakterii oraz zmniejszenie ryzyka ich wystąpienia w wodzie.
Bakteria Legionella zwalczanie – metody długoterminowe
Z uwagi na charakter i skuteczność dostępnych sposobów zwalczania Legionelli, dokonaliśmy podziału rozwiązań na długoterminowe i krótkoterminowe. Rozwiązania długoterminowe pozwalają na stałe i skuteczne zabezpieczenie instalacji wodnej przed namnożeniem bakterii, podczas gdy krótkoterminowe przynoszą jedynie chwilowe efekty i nie gwarantują trwałego rozwiązania problemu.
Dezynfekcja wody przy pomocy jonów srebra i miedzi
Dozowanie jonów srebra i miedzi jest jedną z najskuteczniejszych metod zwalczania bakterii Legionella w wodzie. To rozwiązanie o długoterminowym działaniu, które stosuje się w systemach ciepłej wody użytkowej. Jony srebra i miedzi nie tylko zabezpieczają instalacje przed rozwojem bakterii Legionella, ale także eliminują bakterie w sytuacji, gdy skażenie wody już nastąpiło.
Jony są dawkowane przy pomocy specjalnych generatorów jonów srebra i miedzi. Urządzenia dozują do wody odpowiednią dawkę srebra i miedzi, które mają działanie bakteriobójcze. Początkowo proces ten może doprowadzić do niewielkiego wzrostu stężenia bakterii w wodzie, który często niepokoi właścicieli budynków.
Jest to jednak naturalne następstwo wypłukiwania z instalacji biofilmu bakteryjnego, który stanowi miejsce rozwoju Legionelli. Zniszczenie biofilmu znacząco przyczynia się z kolei do utrudnienia bakteriom ich ponownego namnożenia, co ma istotne znaczenie w walce z bakteriami Legionella.
Generator jonów srebra i miedzi to urządzenie, które skutecznie uzdatnia wodę oraz usuwa bakterie Legionella z wody.
Inną zaletą stosowania generatorów miedzi i srebra jest brak konieczności korzystania ze środków chemicznych (a co za tym idzie, ich magazynowania oraz przenoszenia). Urządzenie wyposażone jest w elektrody z czystych metali, które są bezpieczne dla otoczenia.
Co więcej, jony srebra i miedzi utrzymują się w wodzie przez długi okres. Oznacza to, że nawet w przypadku, gdy instalacje wodne mają kilkudniowy przestój w dostarczaniu wody, dozowane jony usuwają bakterie z wody oraz zabezpieczą sieć przed ponownym skażeniem.
Skuteczność dezynfekcji przy pomocy jonów srebra i miedzi potwierdzają liczne badania naukowe. Przykładowo, Państwowy Zakład Higieny w publikacji dotyczącej metod usuwania Legionelli z instalacji wodnych podkreśla, że:
„[…] w wielu przypadkach powszechnie stosowane metody dezynfekcji chemicznej oparte na związkach chloru okazują się niewystarczająco skuteczne. W takich przypadkach znajdują zastosowanie metody alternatywne, m.in. elektrolityczna dezynfekcja przy użyciu urządzeń uwalniających jony srebra i miedzi”.
Dezynfekcja wody przy pomocy dwutlenku chloru
Dwutlenek chloru to najczęściej spotykany sposób na zwalczanie Legionelli w wodzie. Mimo że przeprowadza się ją w wielu budynkach, stosowanie dwutlenku chloru jest coraz częściej wypierane przez bezpieczniejsze rozwiązania, takie jak wspomniana wcześniej jonizacja. Urządzenia, które dawkują chlor do instalacji wodnej, znane są jako generatory dwutlenku chloru.
Chlor to związek chemiczny o dobrej rozpuszczalności w wodzie, który ma zdolność do wnikania w głębsze warstwy biofilmu bakteryjnego. Posiada również silne działanie utleniające, dzięki któremu usuwa bakterie namnożone w wodzie, takie jak bakterie Legionella. Więcej informacji znajdziesz w naszym artykule o dwutlenku chloru jako metodzie zwalczania Legionelli.
Stosowanie ditlenku chloru może doprowadzić do korozji przewodów w instalacjach wodnych. Na zdjęciu fragment przewodu z widocznymi produktami korozji, osadem mineralnym (kamieniem) wraz z osadem organicznym (biofilmem).
W wybranych przypadkach metoda ta może być odpowiednim narzędziem do zwalczania bakterii Legionella. Badania naukowe potwierdzają, że dwutlenek chloru może skutecznie usunąć biofilm z instalacji wodnych.
Jako silny utleniacz, dwutlenek chloru może być jednak nieodpowiedni dla rozległych instalacji wodnych. Dzieje się tak, ponieważ w kontakcie materii organicznej z dwutlenkiem chloru może dojść do spadku jego stężenia w oddalonych punktach instalacji, co z kolei zmniejsza skuteczność w usuwaniu bakterii.
Poważną wadą dwutlenku chloru jako sposoby na zwalczanie Legionelli jest powstawanie produktów ubocznych — chloranów i chlorynów, które wytwarzają się w trakcie dozowania tego związku do wody.
Oprócz tego warto wiedzieć, że pod wpływem działania dwutlenku chloru w instalacjach może dojść do powstania korozji, szczególnie w przypadku rur wykonanych z polietylenu (PE). Potwierdza to oświadczenie wydane przez Polskie Stowarzyszenie Produktów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych, w którym stanowczo odradzane jest stosowanie dwutlenku chloru do dezynfekcji wody w sieciach wodociągowych.
Bakteria Legionella zwalczanie – metody krótkoterminowe
Dezynfekcja termiczna, czyli tzw. przegrzew wody
Dezynfekcja termiczna to podstawowy sposób na usunięcie bakterii Legionella w przypadku, gdy doszło do skażenia instalacji wodociągowej. To popularne rozwiązanie, szczególne ze względu na możliwość samodzielnego przeprowadzenia przegrzewu.
Skuteczność dezynfekcji termicznej wynika z faktu, że bakteria Legionella rozwija się w wodzie o temp. od 20°C do 50°C. Jeżeli będzie ona odpowiednio wysoka, bakterie zostaną wyeliminowane.
Aby przegrzew wody był skuteczny i bezpieczny, należy wykonać go w prawidłowy sposób. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi temperatura wody w trakcie przegrzewu powinna wynosić min. 70°C w każdym punkcie czerpalnym.
Istotne znaczenie ma również czas płukania instalacji, czy też doprowadzenie wody do wszystkich punków czerpalnych. Więcej informacji znajdziesz w naszym artykule, który wyjaśnia, jak wykonać dezynfekcję termiczną.
Aby uniknąć przykrych konsekwencji, przegrzew powinna być wykonywana w prawidłowy sposób.
Dezynfekcja termiczna to metoda doraźna i krótkoterminowa. Pamiętaj, że przegrzewanie wody w wielu przypadkach nie pozwoli na skuteczne zwalczanie biofilmu, w którym rozwijają się bakterie Legionella. Z tego powodu problem obecności Legionelli w wodzie może stale powracać, a użytkownicy wody nigdy nie będą całkowicie bezpieczni.
Częste powtarzanie przegrzewów w dłuższej perspektywie może przynieść wiele negatywnych skutków, takich jak:
- korozja instalacji wodnej, która ułatwia odkładanie się biofilmu i rozwój bakterii,
- znaczne obciążenie dla przewodów instalacji, prowadzące do ich zniszczenia,
- gromadzenie kamienia na ściankach przewodów i urządzeń instalacji, który poprawia warunki bytowania bakterii.
Dezynfekcja chemiczna
Jeżeli dezynfekcja termiczna w danym budynku jest z jakiegoś powodu niemożliwe lub nieskuteczne, warto rozważyć przeprowadzenie dezynfekcji chemicznej. Polega ono na dozowaniu do wody odpowiednich środków chemicznych, takich jak podchloryn sodu, nadtlenek wodoru, czy też kwas nadoctowy. Ma na celu usunięcie osadów organicznych i/lub mineralnych, które gromadzą się w przewodach i urządzeniach instalacji wodnych.
Wyróżniamy dwa sposoby przeprowadzania dezynfekcji chemicznej:
- okresowy (wykorzystujący wysokie stężenia środków chemicznych, dawkowane w określonych odstępach czasowych),
- ciągły (wykorzystujący niskie stężenia środków chemicznych, dawkowanych w sposób stały).
Jeśli woda zawiera wysokie stężenia substancji chemicznych, oznacza to, że jest niezdatna do spożycia. To właśnie dlatego podczas procesu okresowej dezynfekcji chemicznej nie można korzystać z wody, co stanowi utrudnienie dla użytkowników danego budynku. Z tego powodu wykonuje się ją najczęściej w nocy lub w momencie, gdy budynek jest nieczynny.
W przypadku, gdy stężenia środków chemicznych w wodzie nie przekraczają dozwolonych wartości, dezynfekowana woda pozostaje zdatna do spożycia. Umożliwia to odpowiednio przeprowadzony proces ciągłej dezynfekcji chemicznej, podczas którego można korzystać z zasobów wodnych.
Nieodpowiednio przeprowadzona dezynfekcja chemiczna może być ryzykowna, dlatego warto zlecić jej wykonanie doświadczonym specjalistom.
Dezynfekcja chemiczna nie generuje znaczących kosztów oraz przynosi natychmiastowe efekty. Może jednak nieść ze sobą pewne ryzyko, szczególnie w trakcie samodzielnego przeprowadzania procesu, dlatego zalecamy zlecenie dezynfekcji chemicznej specjalistom.
Znaczenie w procesie ma m.in.:
- dokładne wyczyszczenie wszystkich elementów w instalacjach,
- dezynfekcja wszystkich urządzeń technicznych,
- poprawność montażu urządzenia dezynfekującego zgodnie z zaleceniami producenta,
- dawkowanie i dobór właściwych środków bakteriobójczych.
Przed przeprowadzeniem dezynfekcji warto wykonać wstępne czyszczenie instalacji poprzez płukanie jej przy pomocy wody wymieszanej ze sprężonym powietrzem. Dzięki temu możliwe jest mechaniczne usunięcie znaczącej części osadów organicznych. Dezynfekcja stanowi dopiero kolejny etap, w którym usuwane są pozostałości tych osadów oraz bakterii.
Więcej informacji o tej metodzie znajdziesz w naszym artykule o czyszczeniu i dezynfekcji chemicznej instalacji wodnych.
Zwalczanie Legionelli – inne dostępne metody
Poza wymienionymi wcześniej rozwiązaniami, na rynku dostępne są również inne, mniej popularne metody wykorzystywane do walki z Legionellą. Większość z nich nie spełnia niestety podstawowego warunku, jakim jest wykazana skuteczność w usuwaniu tej bakterii w wewnętrznych systemach wodociągowych. Należą do nich między innymi rozwiązania bazujące na wykorzystaniu:
- ozonu,
- chloru wolnego,
- podchlorynu sodu,
- lampy UV,
- magnetyzery.
Rozwiązania wykorzystujące chlor wolny lub podchlorynu sodu nie są wystarczająco skuteczne w zwalczaniu biofilmu, który stanowi środowisko rozwoju dla bakterii. Ozon jest z kolei substancją, która bardzo szybko się utlenia, dlatego nie jest w stanie zabezpieczyć rozległych systemów wodociągowych.
Lampy UV mają zdolność do usuwania bakterii przepływających przez nie, jednak nie są w stanie usunąć całych kolonii bakterii ze skażonych instalacji wodnych i zabezpieczyć wody na dalszych odcinkach instalacji. Oferowane są również tzw. magnetyzery, których skuteczność nie jest potwierdzona przy użyciu metod naukowych.
Jak długo zwalcza się Legionellę?
Czas trwania działań potrzebnych do całkowitego usunięcia Legionelli z wody jest trudny do oszacowania. Wpływa na to wiele różnych czynników, takich jak ilość namnożonych kolonii bakterii. Im wyższe stężenie jednostek Legionelli w wodzie, tym dłużej może trwać ich eliminacja. Wysokie stężenie bakterii może również wymagać użycia większej dawki środka dezynfekującego lub dłuższego czasu dozowania.
Metody długoterminowe są skutecznym narzędziem trwałym zabezpieczaniu instalacji przed bakteriami. Działają jednak powoli, a całkowite usunięcie bakterii z instalacji przy ich pomocy może trwać nawet wiele miesięcy, a nawet lata. Proces ten można przyspieszyć, wykonując regularne oraz intensywne płukania instalacji.
Metody krótkoterminowe nie dają długofalowego efektu, jednak jest on widoczny natychmiast. Z tego powodu zalecane jest połączenie metod krótkoterminowych (np. dezynfekcji termicznej) z metodą długoterminową (np. generator jonów srebra i miedzi), która pozwoli usunąć z instalacji biofilm oraz zabezpieczy instalację przed ponownym skażeniem.
Ze względu na wysoką odporność biofilmu na czynniki zewnętrzne, trwałe usunięcie Legionelli z wody wymaga podjęcia dodatkowych działań. Jednorazowe uzdatnienie wody przy pomocy wybranej metody zwalczania Legionelli nie jest wystarczające.
Istotne znaczenie ma także rodzaj oraz wielkość systemu wodnego w budynku. W zależności od miejsca, w którym doszło do skażenia bakteryjnego (np. instalacje c.w.u., zbiorniki magazynujące wodę, chłodnie kominowe), eliminacja Legionelli może wymagać różnych rozwiązań i/lub czasu potrzebnego do ich wdrożenia.
Innym czynnikiem, który ma wpływ na czas zwalczania Legionelli, jest rodzaj zastosowanej metody uzdatniania wody. Najszybsze efekty może przynieść prawidłowo wykonana dezynfekcja termiczna, która za sprawą podwyższenia temperatury wody doprowadza do usunięcia bakterii.
Przypominamy jednak, że jednorazowe działania nie gwarantują trwałego rozwiązania problemu z jakością wody. Skuteczne i trwałe zwalczanie Legionelli wymaga przede wszystkim znalezienia przyczyny skażenia oraz wdrożenia rozwiązań dopasowanych do sytuacji danego budynku.
Ile kosztuje zwalczanie Legionelli?
Trudno jest podać uniwersalną kwotę, którą należy ponieść w celu skutecznego zabezpieczenia budynków przed Legionellą. Tak samo jak w przypadku czasu usuwania bakterii, koszty wdrożonych rozwiązań mogą zależeć od wielu czynników, takich jak:
- wielkość danego obiektu,
- rodzaj, stan oraz rozległość systemu wodnego,
- obecność czynników sprzyjających namnażaniu Legionelli,
- rodzaj zastosowanych metod.
Aby skutecznie usunąć Legionellę, należy zastosować kombinację pewnych rozwiązań. Najtańszym sposobem na doraźne usunięcie bakterii w wodzie jest wykonanie dezynfekcji termicznej. Koszt takiego zabiegu ogranicza się do czasu pracy w trakcie przeprowadzenia dezynfekcji, kosztu wody oraz ciepła potrzebnego do ogrzania wody. Alternatywna dezynfekcja chemiczna wykonana przez doświadczonych fachowców może wynieść ok. 3 000-20 000 zł, w zależności od wielkości budynku.
Zastosowanie metod długoterminowych wiąże się z kosztem zakupu odpowiedniego urządzenia oraz jego obsługi. W Bluecare możliwe jest też wynajęcie takiego urządzenia w trybie subskrypcyjnym, a cena tej usługi zaczyna się już od 1 490 zł miesięcznie.
Skuteczne zwalczenie bakterii Legionella oraz zabezpieczenie systemu wodnego przed ponownym skażeniem może kosztować nawet kilkadziesiąt, a nawet (w skrajnych przypadkach) kilkaset tysięcy złotych. Działania te obejmują koszty badań wody, wdrożonych metod uzdatniania wody, koszty konserwacji urządzeń oraz przeprowadzenie niezbędnych remontów.
Aby uniknąć niepotrzebnych inwestycji i wyboru nieskutecznej metody zwalczania Legionelli, warto skorzystać z konsultacji ze specjalistą ds. bezpieczeństwa wodnego.
Często zdarza się również, że obiekty zmagające się z Legionellą decydują się na wdrożenie kosztownych, które nie są dopasowane do ich potrzeb. Sprawia to, że decydują się na zakup drogich urządzeń, podczas gdy czasami wdrożenie prostego planu naprawczego może rozwiązać problem i uchronić od niepotrzebnej inwestycji.
Warto też wiedzieć, że na wysokość kosztów usuwania Legionelli może wpływać także niska świadomość na temat Legionelli i metod jej zwalczania w Polsce. Często zdarza się, że w budynkach wdrażane są drogie rozwiązania, które nie są dostosowane do indywidualnych potrzeb danego obiektu. Prowadzi to do niepotrzebnych inwestycji, które można uniknąć.
Czasami właściciele budynków są namawiani do zakupu drogich urządzeń do dezynfekcji wody, podczas gdy nie jest to konieczne. W wielu przypadkach wystarcza przeprowadzenie oceny ryzyka dla wewnętrznych systemów wodociągowych oraz zastosowanie się do prostych zaleceń, które z niej wynikają.
Nadmierne koszty mogą być związane również z wykorzystaniem metod, które powodują korozję przewodów. Wymiana instalacji wodnej często wielokrotnie przewyższa koszt zastosowania bardziej sprawdzonych metod.
Aby uniknąć tych problemów i oszczędzić pieniądze, warto skorzystać z pomocy specjalistów, którzy pomogą zarówno w doborze, jak i wdrożeniu najodpowiedniejszych metod eliminacji Legionelli.
Zwalczanie bakterii Legionella – jak pozbyć się jej na stałe?
Samo usunięcie Legionelli z wody to nie wszystko – aby zapewnić bezpieczny dostęp do wody i uniknąć ponownego namnożenia bakterii, należy opracować strategię działania i wdrożyć plan naprawczy. Do dobrych praktyk związanych z ochroną wody przed Legionellą należy:
- prawidłowa eksploatacja systemów wodociągowych,
- utrzymywanie odpowiednich temperatur wody,
- unikanie stagnacji (zastoin wody),
- regularne badanie wody pod kątem Legionelli,
- monitorowanie stanu instalacji wodnej,
- systematyczne płukanie instalacji oraz tzw. martwych końców, aby usunąć bakterie Legionella nawet w odległych punktach sieci rur.
Legionella jak zwalczyć? – podsumowanie
Skuteczne usuwanie Legionelli jest możliwe tylko w sytuacji, gdy wybrane zostanie właściwe dla konkretnego przypadku rozwiązanie. Na rynku znajduje się wiele urządzeń przystosowanych do zwalczania Legionelli. Do urządzeń zabezpieczających wodę przed Legionellą należy generator jonów srebra i miedzi oraz technologia dozująca dwutlenek chloru. Innymi sprawdzonymi, lecz przynoszącymi krótkotrwałe efekty, jest dezynfekcja termiczna oraz dezynfekcja chemiczna. Którą z nich należy wybrać?
Pamiętaj przede wszystkim, aby metoda umożliwiająca zwalczanie Legionelli była dopasowana do potrzeb Twojego budynku. Czasem wdrożenie odpowiedniego planu naprawczego wystarcza, by w pełni rozwiązać problem skażenia bakteryjnego. Aby uchronić się od niepotrzebnych inwestycji, warto skontaktować się ze specjalistą ds. bezpieczeństwa wodnego, który pomoże Ci w dobraniu skutecznego rozwiązania.
Ważne jest także, aby przenalizować wszystkie dostępne metody oraz sprawdzić ich skuteczność, przykładowo na podstawie referencji oraz certyfikatów. Weź również pod uwagę, że czas usuwania Legionelli z wody zależy od wielu czynników. Szybkie i efektywniejsze rozwiązanie problemu jest możliwe, jeśli zostaną podjęte kompleksowe działania.
Nie wiesz, co wybrać?
W Bluecare dobieramy odpowiednie rozwiązania pod każdego klienta. Dowiedz się, co jest najlepsze dla Ciebie!
Źródła:
Metody dezynfekcji stosowane do usuwania zanieczyszczenia pałeczkami Legionella z instalacje wodociągowych w zakładach opieki zdrowotnej – R. Matuszewska, A. Stankiewicz.
Oświadczenie Polskiego Stowarzyszenia Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych — PRiK.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi — Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej.
Jak zabezpieczyć wodę w budynku przed bakteriami Legionella? Poradnik dla właścicieli i administratorów budynków, doradców oraz pracowników pionów technicznych – J. Siudyła, K. Potaczek, B. Korwin.
Autorzy:
Kompleksowa pomoc
Blucare to specjaliści od zwalczania Legionelli w Polsce.
Stosujemy różne metody usuwania bakterii, w zależności od potrzeb klienta.
