Wstęp i metoda badawcza
W 2024 roku Bluecare przeprowadziło badanie 1 434 próbek wody w kilkuset budynkach w całej Polsce. Na podstawie zebranych danych opracowaliśmy szczegółowy raport zawierający interesujące statystyki związane z tym zagadnieniem. Analiza obejmuje między innymi:
- zmiany poziomu skażenia w ciągu roku,
- wpływ temperatury na jakość wody,
- różnice w jakości wody w budynkach różnych kategorii (np. szpitale, hotele),
- zależność między rodzajem punktu czerpalnego (kran lub prysznic) a ryzykiem wystąpienia bakterii Legionella,
- skuteczność metod zabezpieczenia przed Legionellą bazujących na dozowaniu jonów srebra i miedzi do wody.
Wszystkie próbki były badane w akredytowanym laboratorium metodą hodowlaną zgodnie z normą PN- EN ISO 11731. Ich pobór i transport przeprowadzali uprawnieni specjaliści z uwzględnieniem normy PN-EN ISO 19458. Próbki pobierano z instalacji ciepłej wody użytkowej, zgodnie z zaleceniami określonymi w Rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Udział przekroczeń bakterii Legionella ogółem
W 62% wszystkich przebadanych próbek wody nie wykryto bakterii Legionella. W pozostałych 38% zidentyfikowano te niebezpieczne bakterie z różnym poziomem skażenia wody.
Skażenie niskie (poniżej 100 jtk/100ml) wykryto w 12% budynków. Jest to poziom, który jest na tyle niski, że nie wymaga podejmowania specjalnych działań naprawczych. Należy jednak potraktować go jednak jako sygnał alarmujący, ponieważ przy sprzyjających warunkach ilość bakterii może szybko wzrosnąć.
Skażenie średnie (powyżej 100 jtk/100ml) wykryto w 18% próbek. Taki poziom bakterii Legionella powinien być potraktowany jako alarmujący. Konieczne jest w takim przypadku przeprowadzenie oceny ryzyka w celu wykrycia przyczyn i opracowania planu naprawczego.
Wysoki poziom skażenia (powyżej 1000 jtk/100ml) został wykryty w 8% próbek wody. Taki poziom jest niebezpieczny dla ludzi i wymaga podjęcia natychmiastowych działań w postaci przeprowadzenia dezynfekcji instalacji wodnej.
Przeczytaj więcej: Regularna dezynfekcja instalacji wodnych – jak i kiedy ją przeprowadzać?
Zmiany jakości wody w ciągu roku
Legionelloza, czyli choroba wywoływana przez bakterie Legionella, ma charakter sezonowy. Znacznie więcej zachorowań wykrywa się latem niż zimą. Czy jednak poziom skażenia wody również podlega sezonowym zmianom?
Poniżej przedstawiono dwa wykresy. Pierwszy z nich ilustruje liczbę próbek wody, których badanie zlecili właściciele budynków w poszczególnych miesiącach.
Jak można zauważyć, od września do grudnia następuje wyraźny wzrost liczby zleconych badań. Najmniej badań przeprowadza się zaraz po Nowym Roku.
Na kolejnym wykresie przedstawiono odsetek próbek, w których wykryto skażenie na poziomie co najmniej 100 jtk/100 ml. Najwyższy udział (51%) odnotowano w styczniu, jednak należy zauważyć, że w tym miesiącu przebadano najmniej próbek. W pozostałych miesiącach poziom skażenia waha się od 9% do 31%. Nie zaobserwowano wyraźnych trendów wskazujących na sezonowy charakter występowania tych bakterii.
Wpływ temperatury na zakażenia instalacji
Zgodnie z literaturą temperatura wody jest podstawowym czynnikiem, który ma wpływ na ryzyko wystąpienia w niej ogniska Legionelli. Dane naukowe wskazują, że bakterie Legionella Pneumophila mogą rozwijać się w wodzie o temperaturze od 20°C do 50°C. Poniżej 20°C nie namnażają się, natomiast powyżej 50°C bakterie zaczynają umierać, a tempo ich obumierania rośnie wraz ze wzrostem temperatury.
Jak widać na pierwszym wykresie, bakterie Legionella wykrywano we wszystkich zakresach temperatury, poza tym powyżej 60°C. W próbkach pobranych z wody poniżej 20°C jedynie w 3% przekraczało dopuszczalny poziom. Najwyższy udział przekroczeń wykryto w przedziale od 40 do 50°C.
Na kolejnym wykresie przedstawiono średni poziom skażenia bakteriami. Najwyższy średni wynik zanotowano dla temperatury od 20°C do 30°C. Badania te wykazują, że temperatura powyżej 50°C zmniejsza ryzyko wystąpienia Legionelli w wodzie, jednak dopiero temperatura powyżej 60°C całkowicie eliminuje ryzyko.
Dla uzupełnienia danych na kolejnym wykresie przedstawiamy liczbę próbek w danych zakresach temperatur. Jak wynika z analizy, woda ciepła najczęściej osiąga temperaturę między 40°C a 60°C.
Udział zakażeń dla kategorii budynków
Budynki, w których badano wodę podzielono na 10 różnych typów. Na pierwszym wykresie przedstawiono, ile próbek przebadano dla każdej z grup. Najwięcej próbek pochodziło z obiektów sportowych, hoteli oraz przychodni. Następnie analizie poddano odsetek próbek wody, w których wykryto bakterie Legionella w ilości powyżej 100 jtk/100 ml, w zależności od rodzaju budynku.
Najczęściej przekroczenia wykrywano w przychodniach (36%), następnie w przedszkolach (26%), szpitalach (24%) oraz szkołach (23%). Najrzadziej bakterie przekraczały dozwolony poziom w domach opieki (5%) oraz budynkach biurowych (7%).
Wpływ rodzaju punktu czerpalnego na zakażenia
Próbki wody pobierano z dwóch rodzajów punktów czerpalnych: kranów i pryszniców. Próbkobiorca pobierał wodę bezpośrednio z baterii, po usunięciu napowietrzacza z kranu lub węża prysznicowego. Woda była pobierana z kranów około trzy razy częściej niż z pryszniców. Jednocześnie nie stwierdzono wpływu rodzaju punktu czerpalnego na ryzyko wystąpienia bakterii Legionella.
Wpływ obecności jonów srebra i miedzi na jakość wody
Jednym ze sposobów zabezpieczenia instalacji ciepłej wody przed bakteriami Legionella jest zastosowanie generatora jonów srebra i miedzi. Jest to specjalne urządzenie montowane na początku instalacji wodnej, które dodaje do wody jony srebra i miedzi. Jony te mają właściwości biobójcze i pozwalają na skuteczne usunięcie biofilmu bakteryjnego z sieci i zabezpieczenie wody przed bakteriami. Według literatury stężenie miedzi na poziomie 0,2-0,4 mg/l pozwala na skuteczne zabezpieczenie sieci. Dodatkowo obecność srebra zwiększa efektywność metody.
Wyniki badań potwierdzają, że stężenie miedzi na poziomie 0,2mg/l znacząco ogranicza możliwość rozwoju dla bakterii. Przy stężeniu powyżej 0,4 mg/l bakterie nie są już wykrywane. W przypadku srebra już na poziomie 0,02 mg/l obserwuje się zmniejszenie ilości bakterii. Przy stężeniu 0,04 mg/l bakterie nie są wykrywane. Dopuszczalne stężenia srebra i miedzi dla wody pitnej w Polsce to 2mg miedzi oraz 0,05mg srebra.
Dowiedz się więcej o generatorach jonów: Generator jonów: zakup, wynajem czy leasing? Co wybrać? – Bluecare
Podsumowanie i wnioski
Na podstawie przeprowadzonych badań możliwe jest wyciągnięcie kilku podstawowych wniosków. Spośród wszystkich 1434 przebadanych próbek wody bakterie Legionella zostały wykryte w 38% z nich, a poziom skażenia traktowany jako przekroczenie zgodnie z Rozporządzenie Ministra Zdrowia w 26%.
Najwięcej próbek przebadano w miesiącach od września do grudnia w takich obiektach jak przychodnie, obiekty sportowe, hotele i szpitale. Przez cały rok obserwowane były podobne poziomy przekroczeń, a więc nie zaobserwowano jednoznacznej sezonowości. Bakterie Legionella najczęściej odnotowywano w przychodniach (36% próbek z przekroczeniami), przedszkolach (26%), szpitalach (24%) i szkołach (23%).
Badania potwierdzają, że największe ryzyko skażenia występuje dla wody w temperaturze między 20°C a 50°C. Jednocześnie potwierdzono skuteczne działanie zabezpieczenia wody przed bakteriami przy pomocy powszechnie stosowanej metody dozowania jonów srebra i miedzi.
Sprawdź wodę
w swoim budynku!
Wykonujemy badania wody w całej Polsce. Cena jednej próbki, to tylko 215 zł wraz z dojazdem i poborem.
