Co to jest choroba legionistów?
Choroba legionistów (inaczej: legionellozowe zapalenie płuc) to jedna z dwóch postaci klinicznych legionellozy, czyli choroby wywoływanej przez bakterie Legionella. Do jej rozwoju w organizmie człowieka dochodzi najczęściej w wyniku zakażenia bakterią Legionella pneumophila serotyp 1, jednak choroba może być powodowana także przez inne bakterie z tej rodziny.
Nazwa schorzenia pochodzi z kolei od nazwy amerykańskiej organizacji kombatanckiej — American Legion — na której zjeździe po raz pierwszy zaobserwowano chorobę w 1976 roku.
Wskaźnik śmiertelności na chorobę legionistów oscyluje w granicach 5-10%. Należy jednak pamiętać, że nie każdy, kto zostanie narażony na kontakt z bakteriami, musi zachorować. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule o tym, jak można zarazić się Legionellą.
Skażenie organizmu bakteriami Legionella może doprowadzić do rozwoju choroby legionistów, która objawia się niebezpiecznym dla zdrowia zapalenie płuc.
Według polskich regulacji prawnych dotyczących Legionelli obowiązek zgłaszania przypadków zachorowań na legionellozę obowiązuje od około 20 lat. Przykładowo, w 2021 roku w Polsce odnotowano 46 zachorowań na legionellozowe zapalenie płuc, a w 2022 roku – 118 przypadków legionellozy. Niemalże wszystkie zachorowania wymagały leczenia szpitalnego.
W 2023 roku doszło z kolei do rozwoju ogniska legionellozy w Rzeszowie, podczas której odnotowano 163 przypadki zakażenia Legionellą, z czego 25 osób zmarło na skutek legionellozowego zapalenia płuc w połączeniu z chorobami współistniejącymi. To wydarzenie przyczyniło się do wzrostu świadomości na temat zagrożeń przez obecność bakterii Legionella w wodzie.
Przebieg choroby legionistów
Kiedy występują pierwsze objawy Legionelli?
Warto mieć na uwadze, że przebieg choroby może być nietypowy — często objawy choroby są niespecyficzne. Zazwyczaj pierwsze objawy występują między 2 a 10 dniem po kontakcie z Legionellą, choć opisano również przypadki, w których rozwój choroby trwał nawet do 20 dni.
Początkowo objawy choroby legionistów przypominają gorączkę Pontiac. Występują symptomy takie jak:
- zmęczenie,
- ból głowy,
- suchy kaszel,
- ból w klatce piersiowej,
- wysoka gorączka,
- dreszcze,
- bóle mięśni i stawów,
- biegunka,
- nudności,
- wymioty.
Przedostanie się Legionelli do górnych dróg oddechowych może wywołać suchy kaszel, duszności, czy też trudności w oddychaniu, które często przeradzają się w ostre zapalenie płuc.
Jak objawia się zakażenie Legionellą?
Warto mieć na uwadze, że przebieg choroby może być nietypowy — często objawy choroby są niespecyficzne. Objawy zakażenia Legionellą w przypadku choroby legionistów ulegać nasileniu, przechodząc w niebezpieczne dla zdrowia zapalenie płuc o ciężkim przebiegu. Towarzyszą mu następujące symptomy:
- wysoka gorączka,
- silny kaszel,
- duszności,
- zaburzenia oddychania,
- nasilony ból w klatce piersiowej,
- biegunka,
- splątanie lub
- wykrztuszanie wydzieliny, niekiedy podbarwionej krwią.
Powyżej wymienionym dolegliwościom mogą towarzyszyć objawy ze strony innych układów – np. nerwowego – takie jak zaburzenia świadomości, a także obniżone ciśnienie tętnicze, bradykardia czy też zaburzenia poziomu elektrolitów.
W ciężkich przypadkach może dochodzić nawet do niewydolności nerek czy uszkodzenia wątroby. Osoby należące do grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na legionellozę są narażone na najcięższy przebieg choroby oraz wystąpienie powikłań.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów choroby legionistów?
Jeśli obserwujemy u siebie objawy legionellozowego zapalenia płuc, które nie mijają ani nie słabną po kilku dniach, należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym. W przypadku mocno nasilonych objawów, takich jak niewydolność oddechowa, należy niezwłocznie zgłosić się na Szpitalny Oddział Ratunkowy.
Śmiertelność związana z chorobą legionistów wynosi przeciętnie kilkanaście procent, jednak wczesne wykrycie choroby może znacznie zmniejszyć ryzyko zgonu.
Choroba legionistów to cięższa postać legionellozy, która może spowodować śmierć osoby zakażonej. W przypadku podejrzenia lub rozpoznania choroby należy niezwłocznie poddać się hospitalacji.
Metody wykrywania choroby legionistów
Rozróżnienie choroby legionistów od innych postaci zapalenia płuc bywa trudne. Wskazówką mogą być badania laboratoryjne pokazujące obniżony poziom elektrolitów, np. sodu, a także nieprawidłowe działanie nerek i wątroby. Pewność co do diagnozy legionellozowego zapalenia płuc mogą dać jedynie wykryte u pacjenta bakterie Legionelli.
Legionellę wykrywa się u pacjentów przez badanie moczu, krwi lub plwociny. Czasem używa się również metody immunofluorescencji bezpośredniej bądź metod hodowlanych, jednak ich skuteczność nie jest zbyt wysoka. Dużą czułość wykazują testy immunologiczne, takie jak ELISA, a także metody genetyczne jak PCR czy RAPD.
Jak wyleczyć zakażenie Legionellą?
Przy wczesnym wykryciu legionellozy należy przede wszystkim przeciwdziałać zapaleniu płuc, a także monitorować parametry pacjenta. W cięższych przypadkach zachorowań legionellozowe zapalenie płuc leczy się przy zastosowaniu antybiotyków, zazwyczaj w warunkach szpitalnych.
Legionella jest oporna na antybiotyki beta-laktamowe i aminoglikozydy, dlatego stosuje się makrolidy nowszych generacji i fluorochinolony, w ciężkich przypadkach — łącznie.
Najczęściej używanymi w leczeniu choroby legionistów antybiotykami są azytromycyna i lewofloksacyna. Antybiotykoterapię stosuję się przez około 2 tygodnie, w razie potrzeby można włączyć także dodatkowe leki, należy też dbać o uzupełnianie elektrolitów w organizmie chorego.
Autorzy:
Szybkie testy wody na bakterie Legionella
Dowiedz się, czy woda w Twoim budynku jest bezpieczna! Wynik testu jest widoczny po zaledwie 25 minutach. To alternatywa dla laboratoryjnych badań wody, które trwają min. 14 dni.
